III. Переведите на турецкий язык.

а) 1. Играй в мяч в свободные дни. 2. Полей этот сад. 3. Люби свободных людей. 4. Обижайся на этих людей. 5. Собери этот картофель. 6. Погрузи пятьдесят кило яблок. 7. Поправь те вазы. 8. Уменьши этот большой долг. 9. Выпрями ту палку. 10. Обмани этого человека. 11. Собери три армии. 12. Ищи молодых кузнецов.

б) 1. Эта почта наша. 2. Эти три кило картофеля ваши. 3. Этот карандаш мой. 4. Эти газеты его. 5. Те яблоки твои. 6. Вы его врач. 7. Вы их жандармы. 8. Я их пастух. 9. Ты его учитель. 10. То наши охотники. 11. Я ваш табаковод.

в) 1. Мы свободные люди. 2. Мне надоедает быть жандармом. 3. Мы сильно устаем. 4. Мы вспоминаем того кузнеца. 5. Ваши персики кончаются. 6. Врач отвечает на наши вопросы. 7. Мы идем на ваш корабль. 8. Иностранные пассажиры влияют на это положение. 9. Ты любишь своего племянника. 10. Мы находимся в школе. 11. Мы уверены в наших выпускниках. 12. Он работает в аптеке. 13. В этом году мне исполняется пятьдесят лет. 14. Мне надоедает давать ему свои деньги. 15. Ты начинаешь курить. 16. Он в больнице, мы решили отнести ему две курицы. 17. Я устаю выполнять эти обязанности. 18. Я ищу ответ сам.

 

 

Содержание урока 5:

• Случаи реализации словесного ударения не на последнем слоге.
• Послелоги.
• Словообразовательные аффиксы переходных глаголов.
• Предикативные имена var, yok.
• Отрицание в именном спряжении и глаголе.
• Формы возможности и невозможности.
• Прошедшее категорическое время и личные аффиксы II группы.

Текст

ömer Seyfeddin (Омер Сейфеддин (1884 — 1920) — известный турецкий писатель)

Bir vasiyetname

7 Aralık 1913 — Geceyarısı

Sevgili yeğenim! Bu gece dehşetli bir buhran geçiriyorum. Artık katiyen olmeğe karar verdim. Tabancamı doldurdum, son vazifemi yapmak istiyorum. Son vazife… Vasiyetnamemi yazmak! Evet, işte bu kağıt benim vasiyetnamem! Sen su satırları okuyorsun, fakat zavallı dayın artık dünyada yok! Ya nerede? Çok sıcak bir yerde … Yani Cehennemde!

Niçin kendi kendini öldürdün, söyle dinsiz katil? Bu suallere doğru bir cevap veremiyorum.

Evet, niçin kendimi öldürmek istiyorum? Ben de bilmiyorum. Zenginim. Eğlenceden, kadından, kumardan, içkiden bıktım. Param bitmedi. Beş yılda üç mirasa kondum. Fakat artık hayatım ağır oldu, yükünü taşıyamıyorum. Bu gece elveda. Bir kursun! Sonra bir karanlık … Sonra … sonra … Sana oradan bir mektup yazmak istiyorum. Orasi her halde dünyadan daha rahat! Sana elli bin lira bırakıyorum ve bu parayı şu programla ye:

1. Daima ауrı ауrı dört metres bulundurmak.
2. Kışları Mısırda, Italyada, yazları Isviçrede, Almanyada büyük şehirlerde, güzel otellerde geçirmek.
3. Kumarı, içkiyi, eğlenceyi samimi bir aşkla sevmek.

Yani yaşamak! Yaşamak! Yaşamak! Ben artık elli yaşıma girdim. Çok yorgunum. Bu programı takip edemiyorum. Sen atlet vücudunla dinçsin, bu parayı yiyebiliyorsun. Bundan eminim. Gözüm açık gitmiyorum. Elveda sevgili yeğenim, elveda … Bir gün Monakoda, gazinoda, güzel bir taraçada beni hatırla!

Elveda…

Dayın Imadettin

* * *

Sende bir kalem var mı? Evet, var, işte al. Sende cetvel yok, işte benim cetvelimi al. Bu ülkede çok dağ var. Burada ne kadar masa ve sandalye var? Burada beş masa ve çok sandalye var. Bu sözler doğru değildir. Ahmet öğretmen değil, öğrencidir. Şu ağaçlar güzel değil midir? Evet, çok güzeldir.Ben artık hasta değilim, çalışabiliyorum. Sen artık çocuk değilsin, bunu nasıl bilmiyorsun? Dün bir yabancı heyet geldi. Bugün onlarla konuşuyoruz, görüsmeler yapıyoruz. Kontrat yapmak için önce anlaşmak lazım (gerek). Bu sözden sonra tırnak açmak lazım. Hayır, burada tırnak açmağa gerek yok. Sen tütüncü değil misin? Sabah akşam geliyorum, tütün bulamıyorum. Sende niçin tütün yok? Ben senin kardeşin değil miyim? Benimle samimi ol. Iki ay görüşmeler yaptık anlaşamadik. Yüksek dağlarda kar var.

Ona bunu söyleme. Ekmeğimi gazeteye sarma, şu ince beyaz kağıda sar. Sen Ali ile top oynama, benimle oyna. Bugün postaneye gitme, hastaneye git. Bütün çorbayı içme, yarısını bana bırak. О kadar içki içme. Sen Türkçe öğrenemiyorsun, başka bir dil öğren. Ben iyi çizemiyorum, kalemi ve kağıdı sen al ve güzel çiz. Sana bir gömlek dikemiyorum, bende iğne yok. Biz tavuğu kesemiyoruz, tavuğu sen kes. Bana kaç lira verebiliyorsun? Elli lira verebiliyorum. Sizden başka bunu kim yapabiliyor? Ali topa vurdu. Bana iki ay mektup yazmadın. Tuz ve şeker niçin almadın? Tuz ve şeker bulamadım. Sizinle kontratımız var, fakat siz sözünüzü tutamadınız ve mal yollamadınız. Bu kitabı iki günde okuyamadım, iki ayda okuyabildim. Avcı arslanı vurabildi. Biz çok para bulamadık, az para bulabildik.

Комментарий к тексту

var, yok - соответственно “есть” (имеется) и “нет” (не имеется):

Sende kaç elma var? — Сколько у тебя яблок?
Onda kitap yok — У него нет книги.

değil (dir) - отрицание в именном спряжении:

О hasta değil или O hasta değildir — Он не болен.

değilim, değilsin и т.д. - отрицание değil и личные аффиксы I группы:

Ben öğrenci değilim — Я не студент;
Sen hasta değilsin — Ты не болен.

değil miyim, değil misin и т.д. - вопросительно-отрицательная форма именного спряжения:

Ben öğrenci değil miyim? — Разве я не студент?
Sen hasta değil misin? — Разве ты не болен?

-ma, -me - аффикс отрицания в глаголе:

уарmа (не делай), gitme (не ходи), уарmıуоr (он не делает), gitmiyor (он не идет).

Вопросительно-отрицательная форма: yapmıyor muyum? (разве я не делаю?), gitmiyor musun? (разве ты не идешь?) и т.д.

-ama, -eme, -abil, -ebil - аффиксы формы невозможности и формы возможности:

yapamıyorum (я не могу сделать),
gidemiyorsun (ты не можешь пойти),
yapabiliyor (он может сделать),
gidebiliyoruz (мы можем пойти) и т.д.

-dim, -din, -di, -dik, -diniz, -diler - аффикс прошедшего категорического времени -dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü плюс личный аффикс II группы: -m, -n, - , -k, -nız, -lar:

yaptım (я сделал),
çizdin (ты нарисовал),
almadı (он не взял),
gitmedik (мы не пошли),
bulamadınız (вы не сумели найти),
verebildiler (они сумели дать)

gözü açık gitmek - умереть, не достигнув желаемого.

Новые слова

vasiyetname — завещание
gece — ночь
уаrı — половина
gece yarısı — полночь
aralık — декабрь
dehşetli — ужасный
satır — строка
son — конец; последний
dayı — дядя (брат матери)
yer — место
cehennem — ад
о kadar — настолько
kadın — женщина
miras — наследство
mirasa konmak — получить наследство
ağır — тяжелый
Elveda! — Прощай!
her halde — во всяком случае
…den daha rahat — спокойнее, чем…
kış — зима
yaz — лето
Mısır — Египет
Italya — Италия
Almanya — Германия
Isviçre — Швейцария
şehir(-hri) — город
otel — гостиница
aşk — любовь
çocuk — ребенок
kar — снег
beyaz — белый
dinsiz — неверующий, безбожный
metres — любовница
kurşun — пуля
katiyen — окончательно
artık — уже
ya — а, же
ya nerede? — а где? где же?
yani — то есть
orası — то место, там
oradan — оттуда
niçin — почему
burada — здесь
sonra — затем, после
önce — сначала, до, прежде
dün — вчера
sabah — утро
akşam — вечер
ay — месяц
katil — убийца
ne kadar — насколько, сколько
başka — другой
..mak için — для того, чтобы…
…den başka — кроме …
ile, (-la, -le) — (послеслог) с, вместе с …
ölmek — умирать
öldürmek — убивать
doldurmak — наполнять, заряжать
bilmek — знать
taşımak — нести
bırakmak — оставлять
bulundurmak — иметь при себе, содержать
konuşmak — разговаривать
gelmek — приходить
anlaşmak — договориться