III. Переведите предложения на русский язык.

1. Benim bu firmadaki müdürlüğüm beş yıl sürdü. 2. Kontrat gereğince parayı bu ay çekmemiz lazım. 3. Aralık ayında bu iki firma birleşti ve artık bir firma biçiminde çalışıyor. 4. Tütüncülük kötü bir meslek değil, iyi bir meslektir. 5. Baba oğlunun çalışkanlığından hoşlanıyor. 6. Fransa’nın vatandaşları onlarca yıl zor hayatlarına katlandı, fakat 1789 yılında ayaklandı. 7. Ingiltere Avrupa’nın batısında bulunuyor. 8. Giyim fiyatlarında büyükçe bir indirim var. 9. Babam yazlık evimize gitti. 10. Takımımız karşılaşmayı iki sıfır sayı ile bitirdi. 11. Ordu birliklerimiz bir tepeciğe çıkabildi ve orada yerleşti. 12. Müdür katibe seslendi ve “Bu yazı sizin tarafınızdan mı yazıldı?” diye sordu. 13. Ben kötülük istemiyorum, benim sözlerimde böyle bir anlam yok. 14. Altın fiyatları dünya borsalarında dalgalanıyor, bunlar birden bire yükseliyor,sonra hemen alçalıyor. 15. Bahçede kuşçağızlar cıvıldaşıyor. 16. İşlerin gidişinden hoşlanmıyorum, satışlar durgun, firmamızın borcu artıyor. 17. Bunlar hoş şeyler değil, fakat sen öz babanla açıkça konuş, ben senden doğruluk isterim. 18. Biz başkanın bu sözlerinin inceliğini anlayamadik. 19. Saat 6′da yola çıkamadık, otobüs dolu değildi, başka yolcular bekledik, yolcuların azlığı bizi bekletti.

IV. Ответьте на следующие вопросы.

1. Siz hayatınızda öğretmenlik yaptınız mı? Ya memurluk, işçilik? 2. Bu Türkçe dersleri sizin gönlünüzce mi yapılıyor? Bunu açıkça (içten, samimi) söyleyebiliyor musunuz? 3. Sizce sağınızdaki arkadaş bencil midir, bencil değil midir? Ya solunuzdaki? 4. Doğum yeriniz neresidir? 5. Doğum tarihiniz nedir? 6. Geçiminiz nasıldır? Çok mu az mı para kazanıyorsunuz? 7. Annenizle babanız ne yılında evlendi? 8. Siz hangi ülkenin yurttaşısınız? 9. Dünyada ekonomik durumun kötüleşmesi, hayat pahalılığının artması, şehirlerin çirkinleşmesi hakkında ne düşünüyorsunuz? 10. Sizin dersten sonra nereye gitmeniz lazım? 11. Sınıfınızdaki öğrenci sayısı ne kadardır? 12. Türkiye kendi uçağını kendisi yapıyor mu? Ya Çinde öyle bir üretim var mı? 13. Dolma kaleminiz siyah mıdır? Ya arkadaşınızınki ne renktir? 14. Dün kaç saatlik mesai yaptınız? 15. Yağmurluğunuz var mı? 16. Kiminle arkadaşlık ediyorsunuz? 17. Çocukluğunuz nerede geçti? Ya gençliğiniz? 18. Avcılığı seviyor musunuz? 19. Sizce güzellik nedir? 20. Siz gözlük takar mısınız? 21. Sizce “değer” ve “fiyat” sözleri özdeş bir anlam taşıyor mu? 22. Bütün insanlara karşı kardeşlik ve sevgi sizce çocukça bir tutum mudur?

V. Переведите на турецкий язык.

1. Курица, петух и собака — домашние животные. 2. Али не любит хвалиться. 3. Солнце взошло. 4. Япония находится на востоке Азии. 5. Вы постоянно молодеете и становитесь красивее. 6. Дождя не было, небо было голубое. 7. Собрание проводится дирекцией, открытие заседания ожидается в 12 часов. 8. Товарищ Иванов выздоровел через три дня. 9. После довольно долгого (длинного) путешествия мы приехали в Анкару. 10. Мать напоила ребенка чаем. 11. Собрание было открыто председателем. 12. В экономике этой страны сильный частный сектор. 13. В сердце бедной женщины уже не осталось любви, но обострилось чувство доброты. 14. Я вас не понял. 15. Он не может понять чувств этой бедной женщины. 16. Какая месячная зарплата этого рабочего? 17. Вес этих персиков два килограмма.

Турецкие пословицы

Kalem kılıçtan keskindir.
Ölüm var, ayrılık yok.
Uyku, ölümün kardeşidir.
Üzümünü ye, bağını sorma.
Yiğidin malı meydanda.
Ağaç yaprağıyla güzeldir.
Ak akça kara gün içindir.

uyku — сон kara — черный
bağ — виноградник akça — деньги, монета
yiğit — парень, молодец

Загадки

Akşam baktım çok idi, Sabah kalktım yok idi. (yıldızlar)

Benim bir ağacım var, ağacımın on iki dalı var, her dalında otuz yaprak var, bir tarafı beyaz, bir taraf siyah. (yıl)

Hangi ağactır, yapraklarının bir tarafı siyah, bir tarafı beyaz? (gece, gündüz)

Bir baktım dört ayaklı, bir baktım iki ayaklı, bir baktım üç ayaklı. (insan)

Karşıdan baktım hiç yok, yanına vardım pek çok. (karınca)

Çarşıdan aldım bir tane, açtım baktım bin tane. (nar)

Karsıdan baktım — al, yanına vardım — dal, ağzıma attım — bal. (kiraz)

Обороты и выражения

Çocuklar! — Ребята!
(Çok) memnun olduk — Мы (очень) рады (познакомиться)
Hamdolsun! — Слава богу!

Диалог

- Günaydın, çocuklar! Ben sizin yeni Türkçe öğretmeninizim.
- Günaydın, efendim, çok memnun olduk.
- Nasılsınız?
- İyiyiz, teşekkür ederiz.
- Anneleriniz babalarınız nasıl?
- Hamdolsun, onlar da iyiler.
- Türkçe kaç ay öğreniyorsunuz?
- Beş ay.
- Size Türkçe soru sormak istiyorum, bunlara cevap vermeniz lazım.
- Hay hay, efendim, memnuniyetle.
- Bu sınıfta kaç öğrenci bulunuyor?
- Bu sınıfta yedi öğrenci bulunuyor.
- Öğrenciler nerede oturuyorlar?
- Öğrenciler sıralarda oturuyorlar.
- Etrafınızda ne bulunuyor?
- Solumuzda pencereler, sağımızda kapı bulunuyor. Karşımızda iki kara tahta, arkamızda da bir duvar var. Yukarıda tavan,
aşağıda taban var. Biz sıralarda yan yana oturuyoruz. Önlerimizde, sıraların üzerlerinde kitaplar, kalemler, defterler, silgiler
bulunuyor. Sıra altlarında çantalar var.
- Çantaların içinde neler var?
- Çantaların içinde cetveller, kağıtlar var.
- Tavanda ne var?
- Tavanda lambalar var.
- Aferin, çocuklar. Cevaplarınız için teşekkür ederim.

Контрольные упражнения

I. Прочитайте в виде одной синтагмы и переведите следующие предложения, в которых подлежащее выражено не отдельным членом (словом), а личным аффиксом. Главное ударение находится на слове, стоящем непосредственно перед сказуемым. Меняя порядок слов и ставя соответствующее слово перед сказуемым, можно выделять те или иные наиболее важные по смыслу слова. Не следует забывать, что в тех случаях, когда прямое дополнение отделено от сказуемого другими словами, оно всегда оформляется винительным падежом.

Образец 1 (подчеркнутые слова интонационно выделяются):

Вu kalemlе beş sayfa yazdım. - Я написал этой ручкой пять страниц.

Образец 2:

Вeş sayfayı bu kalemle yazdım. - Пять страниц я написал этой ручкой.

I. Bir vazife ile doğuya yollandım. Doğuya bir vazife ile yollandım.
2.Satıcıya bir elma yıkattım. Elmayı satıcıya yıkattim.
3. Size önemli bir araştırma yaptırdık. Bu önemli araştırmayı size yaptırdık.
4. Bu politika ile altına deıer kazandırdınız. Altına bu politika ile değer kazandırdınız.
5. Odalar Birliğinden bilgi aldık. Bilgiyi Odalar Birliğinden aldık.
6. Kamu kesimine yatırımlar yapıyoruz. Bu yatırımları kamu kesimine yapıyoruz.
7. Gazetelerden fiyat artışlarını izliyoruz. Fiyat artışlarını gazetelerden izliyoruz.
8. Bunun için karamsar görünüyorum. Karamsar bunun için görünüyorum.
9. Bu adama iş yaptırıyoruz. İşi bu adama yaptırıyoruz.