Особенности режиссуры свето - пиротехнических действий.

 

Феерверачныя дзеі з’яўляюцца аднымі з самых яскравых у сістэме выразных сродкаў свята. Светладынамічныя піратэхнічныя кампазіцыі ўвасабляюць як дадатковыя элементы дэкору асобных святочных фрагментаў (тэатралізаванае святочнае шэсце, прадстаўленне, канцэрт, абрадава-рытуальная дзея, спартыўная і масава-гульневая праграма), так і самастойнае святочнае дзеянне. Распрацаваныя і здзейсненыя ў форме піратэхнічных спектакляў або звычайных дэкаратыўных феерверкаў, яны часта з’яўляюцца кульмінацыяй або фіналам святочнай дзеі.

 

 Работа над увасабленнем феерверку пачынаецца пасля зацвярджэння сцэнарыя. Асаблiвасць работы па арганiзацыi феерверку заключаецца ў тым, што яшчэ на этапе распрацоўкi сцэнарыя аўтары павiнны ў яго закласцi не толькi вобразна-сiмвалiчнае рашэнне, але i вызначыць, якiя пiратэхнiчныя фiгуры будуць адлюстроўваць падзейныя моманты. На эскiзна-праектнай стадыi работы мастак i рэжысёр перш за ўсё распрацоўваюць прасторавае вырашэнне феерверачнай дзеi, улiчваючы архiтэктурна-ландшафтныя асаблiвасцi месца дзеяння. Так, узмацненню вiдовiшчнасцi феерверку можа садзейнiчаць выкарыстанне ў якасцi дадатковых пунктаў дзеяння розных архiтэктурных пабудоў, скульптур, сцэн, iнжынерных збудаванняў i інш. Пры рабоце з эскiзамi пiратэхнiчных фiгур мастак вызначае колеры дэкаратыўных агнёў, а таксама памеры дэкаратыўных канструкцый. Велiчыня iх залежыць ад адлегласцi памiж месцам спальвання пiрафiгур i гледачамi, якiя назiраюць вогненную дзею: чым большая адлегласць да гледачоў, тым большага памеру павiнны быць пiрафiгуры.

Эскiзна-праектная распрацоўка ажыццяўляецца мастаком у садружнасцi з iнжынерам-канструктарам i пiратэхнiкам. Разам з iнжынерам мастак вызначае прынцып дзеяння складаных пiратэхнiчных канструкцый (домны, страляючыя танкi, рухомыя фiгуры, лятучы дракон, кветкi, якiя раскрываюцца i закрываюцца, i інш.), выпрацоўвае iх чарцяжы i тэхналагiчнае апiсанне. Пiратэхнiк у сваю чаргу вырашае, на якiх вiдах пiратэхнiчных вырабаў будзе здзяйсняцца дзеянне пiратэхнiчных фiгур (фантаны, контурныя свечкi, форсы або з ажыццяўленнем камбiнаванага спосабу ўжывання розных вырабаў).

Работы з феерверачнымi вырабамi належаць да катэгорыi выбуховых i вогненебяспечных. Таму пры планiроўцы прасторавага вырашэння месца дзеяння мастак i пiратэхнiкi павiнны ўлiчваць нарматывы адлегласцей, якія гарантуюць бяспеку гледачоў у час правядзення феерверку.

Распрацоўваючы прасторавае вырашэнне месца феерверачнай дзеi, мастак разам з пiратэхнiкам павiнен вызначыць, а затым намаляваць або начарцiць план гэтага месца з абазначэннем небяспечнай i бяспечнай зон, а таксама адзначыць месцы размяшчэння пажарнай машыны, машыны хуткай дапамогi i службы аховы парадку.

Усе напрацоўкi, зробленыя мастаком, iнжынерам i пiратэхнiкам, зацвярджаюцца рэжысёрам, якi разам з загадчыкам пастановачнай часткі складае графiк падрыхтоўкi феерверку. У гэтым графiку неабходна вызначыць вiды работ, тэрмiны iх выканання i адказных за падрыхтоўку. У пералiку вiдаў работ неабходна прадугледзець наступнае:

- распрацоўку лiтаратурнага сцэнарыя;

- рэжысёрскі праект;

- запiс фанаграм або падрыхтоўку музычнага калектыву (народнага, сiмфанiчнага, духавога, эстраднага i іншых у залежнасцi ад тэматыкi i жанру дзеi), якi будзе суправаджаць феерверк;

- выраб пiратэхнiчных саставаў, элементаў i фiгур;

- месца захавання i аховы феерверачных вырабаў;

- падрыхтоўку грузавога транспарту i суправаджальных для дастаўкi феерверачных вырабаў;

- падрыхтоўку брыгады рабочых для пагрузачна-разгрузачных работ i размяшчэння пiратэхнiчных фiгур i ракетных павiльёнаў;

- забеспячэнне аховы месца правядзення феерверку, мер супрацьпажарнай бяспекi, медыцынскага абслугоўвання (на выпадак няшчасных здарэнняў);

- вырашэнне пытанняў харчавання i размяшчэння пiратэхнiкаў-дэманстратараў i членаў пастановачнай групы;

- забеспячэнне перагаворнымі сродкамі рэжысёра, яго асiстэнтаў, пiратэхнiкаў i супрацоўнiкаў аховы парадку, пажарнай i медыцынскай службаў.

У працэсе вытворчасцi мастак кантралюе выраб дэкарацый для феерверку, а загадчык пастановачнай часткі - усе астатнiя вiды работ.

Вытворчасцю пiратэхнiчных вырабаў займаюцца многiя спецыялiзаваныя фiрмы i прадпрыемствы, але частка з iх не мае лiцэнзiй на дэманстрацыю феерверкаў. Маладасведчаныя пiратэхнiкi такiх фiрм не прытрымлiваюцца iснуючых правiл дэманстрацыi феерверку. Іншыя пiратэхнiчныя фiрмы не маюць сваёй вытворчай базы, выкарыстоўваюць нiзкаякасныя феерверачныя вырабы i кампраметуюць гэты вiд мастацкай дзейнасцi.

Трэба звяртацца да паслуг мiжнароднага саюза развiцця феерверачнага мастацтва “Спецэфект-плюс” (генеральны офiс у г.Мiнску). Яго работнiкi распрацоўваюць высокамастацкiя феерверкi, маюць сваю вытворчую базу i карыстаюцца унiкальнымi тэхналогiямi.

Транспарціроўка феерверачных вырабаў. Перавозiць феерверачныя вырабы i пiратэхнiчныя матэрыялы можна чыгуначным, водным, аўтамабiльным, гужавым транспартам пры наяўнасцi дазволу органаў Мiнiстэрства ўнутраных спраў. Забараняецца перавозка вырабаў ручной паклажай у самалётах, мясцовых паяздах i багажом у пасажырскiх паяздах.

Перавозку вырабаў аўтамабiльным транспартам павiнны суправаджаць адказная асоба i ўзброеная ахова. Вадзiцель транспартнага сродку павiнен прайсцi тэхнiчнае навучанне, медыцынскi агляд i мець пасведчанне на права перавозкi спецыяльных грузаў. Перавозка дазваляецца толькi ў спецыяльна абсталяваных транспартных сродках, якiя адпавядаюць наступным патрабаванням:

- металiчныя часткi кузава машыны павiнны быць засцелены мяккiм матэрыялам або абабiты дрэвам цi другiм iзалюючым матэрыялам;

- выхлапная труба i глушыцель павінны быць справа ад радыятара i мець iскраахову;

- на транспартным сродку неабходна наяўнасць двух вогнетушыцеляў або скрыні з сухiм пяском;

- злева ад кабiны трэба ўмацаваць чырвоны сцяжок;

- асобам, якiя суправаджаюць груз, i вадзiцелям грузавiкоў у час руху транспарту забараняецца курыць i мець пры сабе запальваючыя сродкi.

Пры мiжгароднiх перавозках пажадана, каб транспарт суправаджаў аўтамабiль ДАI. У выпадку неабходнасцi пры мiжгароднiх перавозках дапускаецца пакiдаць транспарт, але абавязкова пад наглядам i не блiжэй чым за 200 м ад транспартнай магiстралi i населеных пунктаў, прычым на машыне трэба выстаўляць аварыйны сiгнал.

Пры перавозцы вырабаў аўтамабiльным транспартам дапускаюцца наступныя скорасцi:

- на тэрыторыi прадпрыемства - не болей 15 км/гадз.;

- па грунтавых i прасёлачных дарогах - не болей 30 км/гадз.;

- па бетоннай цi асфальтаванай шашы - не болей 60 км/гадз.

Па чыгунцы вырабы перавозяць у простым вагоне без абмежавання адлегласцi i скорасцi. Такiя ж умовы iснуюць i пры перавозцы вырабаў водным транспартам.

Перавозiць феерверачныя вырабы ручной паклажай можа пiратэхнiк або кiраўнiк феерверку.

Захаванне вырабаў. Склады захавання пiратэхнiчных вырабаў па сваім прызначэнні падзяляюцца на пастаянныя i часовыя. Пастаянныя склады - гэта сховiшчы, абсталяваныя стэлажамi i памостамi. Часовыя склады - гэта пляцоўкi або спецыяльна абсталяваны аўтамабiль. Склады захавання феерверачных вырабаў павiнны быць прыняты камiсiяй, якая складаецца з прадстаўнiкоў адмiнiстрацыi прадпрыемства, Дзяржпрамнагляду, Дзяржпажарнагляду, МУС.

Тэхніка бяспекі і меры перасцярогі пры падрыхтоўцы і правядзенні феерверку. Да правядзення работ з феерверачнымi вырабамi дапускаюцца асобы, якiя азнаёмлены з тэхнiчнымi характарыстыкамi, устройствамi i правiламi эксплуатацыi вырабаў, маюць пасведчанне на права правядзення i дэманстрацыi феерверкаў.

У час правядзення феерверку пры выкананнi работ з пiратэхнiчнымi i феерверачнымi вырабамi забараняецца:

- карыстацца агнём на адлегласцi не меней 25 м ад пускавой пляцоўкi i феерверачных вырабаў (акрамя феерверкаў, дзе ў якасцi ўспламяняльнiка ўжываецца стапiнавы шнур);

- прысутнасць пабочных асоб;

- знаходжанне на феерверачнай пляцоўцы нецвярозых людзей;

- кiдаць вырабы, цягнуць за правады электраўспла-мяняльнiк або вогнеправодны шнур;

- пераносiць вырабы ў кiшэнi, пад вопраткай;

- насiць касцюмы з сiнтэтычных матэрыялаў, электронныя гадзiннiкi, залатыя i сярэбраныя вырабы i ўпрыгожваннi;

- разбiраць вырабы i вымаць з iх састаўныя часткi, выпраўляць у iх пашкоджаннi;

- здзяйсняць якiя-небудзь дзеi з вырабамi, калi яны падключаны да электракрынiц;

- пераносiць, апускаць i вымаць вырабы са ствала марцiры;

- пакiдаць у ствале марцiры або на пускавой пляцоўцы неспрацаваўшыя вырабы;

- выкарыстоўваць абсталяванне i марцiры з увагнутасцямi, трэшчынамi i iншымi дэфектамi.

У вынiку пажару для тушэння палаючых пiратэхнiчных i феерверачных вырабаў неабходна выкарыстоўваць пясок, пенныя, парашковыя i вуглекiслотныя вогнетушыцелi.

 Знішчэнне непрыгодных вырабаў. Пры правядзеннi феерверку неабходна весцi назiранне за работай феерверачных вырабаў i фiксаваць анамальныя выпадкi спрацоўвання.

Феерверачныя вырабы, як i любыя вырабы серыйнай вытворчасцi, у вынiку падзення, няправiльнай зборкi, прымянення ў працэсе вырабу дэфектных камплектуючых дэталяў падвергнуты анамальнай рабоце.

Асноўныя вiды анамальнай работы вырабаў, якiя могуць адбыцца ў час правядзення феерверку, наступныя:

- для наземных феерверачных вырабаў (фантанаў, кiтайскiх колаў) - гэта разрыў корпуса i разлёт састаўных частак;

- для паркавых феерверачных вырабаў (рымскiх свечак, буракоў) - гэта разрыў корпуса i разлёт пiраэлементаў у бакi, супрацьлеглыя асноўнаму напрамку;

- для вышынных феерверачных вырабаў (люсткугелi) - гэта спрацоўванне ў марціры, на траекторыi палёту, пры падзеннi на зямлю, вяртаннi на зямлю неспрацаваўшага люсткугеля - “чорны шар”.

Усе пералiчаныя анамалii маюць свае прычыны i вынiкi i павiнны быць разгледжаны ў арганiзацыях з прыняццем адпаведных мер па iх устараненні.

Пасля феерверку неабходна правесцi агляд мясцовасцi з мэтай збору буйных рэшткаў незгарэўшых пiраэлементаў i знаходжання анамальна спрацаваўшых цi неспрацаваўшых вырабаў.

Для знiшчэння непрыгодных вырабаў падбiраецца такая мясцовасць, дзе ёсць натуральныя перашкоды (яры, равы, лагчыны i да т.п.), якiя абмяжоўваюць разлёт пiратэхнiчных вырабаў. Пры падборы такой мясцовасцi трэба ўлiчваць, што вакол яе не павiнна быць будынкаў, лiнiй электраперадач i матэрыялаў, якiя могуць загарэцца.

Для знiшчэння вырабу прымяняюць спецыяльную тэрмiтную шашку з электраўспламяняльнiкам прамысловай вытворчасцi. Шашку ўспламяняюць з укрыцця або з бяспечнай адлегласцi.

Калi пры запуску выраб не выйшаў з марцiры, знiшчэнне адбываецца тэрмiтнай шашкай, якую апускае на выраб адказная асоба ў акулярах, што ахоўваюць вочы. Марцiры пры гэтым павiнны быць заглыблены ў грунт на 1/3 ствала.

Неспрацаваўшыя пiратэхнiчныя элементы кладуць на загорнутую ў паперу тэрмiтную шашку i знiшчаюць шляхам успламянення шашкi.

Правілы па падрыхтоўцы і дэманстрацыі феерверку. Феерверк здзяйсняе арганiзацыя, якая мае дазвол на яго правядзенне. Усе асобы, занятыя падрыхтоўкай i дэманстрацыяй феерверку, павiнны быць праiнструктаваны кiраўнiком феерверку перад кожнай дэманстрацыяй аб мерах бяспекi пры рабоце з вырабамi.

Для атрымання дазволу на права дэманстрацыi феерверку прадпрыемства цi арганiзацыя падае заяву ў мясцовыя органы ўлады з адначасовым уведамленнем органаў мiлiцыi i пажарнай аховы.

У заяве неабходна ўказаць:

- найменне арганiзацыi;

- аб’ём феерверку, тэрмiн правядзення, характар вырабаў;

- звесткi аб арганiзацыi, якая праводзiць феерверк;

- да заявы дадаецца копiя дазволу на права правядзення работ па дэманстрацыi феерверку.

Непасрэдна на месцы перад падрыхтоўкай i дэманстрацыяй феерверку кiраўнiк абавязаны ўдакладнiць з органамi мiлiцыi i пажарнай аховы месца, дату i час правядзення феерверку, парадак кароткатэрмiновага захоўвання вырабаў, парадак знiшчэння непрыгодных вырабаў, а таксама атрымаць пiсьмовы дазвол на правядзенне феерверку.

Органы мясцовай улады сумесна з арганiзацыяй абавязаны распрацаваць план па забеспячэнні мер аховы месца правядзення феерверку, мер супрацьпажарнай бяспекi i выдзелiць машыну хуткай дапамогi з абслуговым персаналам.

Месца дэманстрацыi феерверку размяшчаецца на бяспечнай адлегласцi ад гледачоў.

На пляцоўках, з якiх выпускаюцца вырабы, павiнен быць устаноўлены такi парадак, пры якiм выключалiся б выпадкi пранiкнення пабочных асоб i крадзяжу феерверачных вырабаў.

На пляцоўках, дзе адбываецца дэманстрацыя феерверку, забараняецца курыць, працаваць у нецвярозым стане, пакiдаць феерверачныя вырабы без аховы.

Пасля заканчэння феерверку пляцоўку аглядаюць з мэтай збору неспрацаваўшых вырабаў i элементаў. Усе неспрацаваўшыя вырабы неабходна знiшчыць у адпаведнасцi з правiламi.

Ахова тэрыторыi пускавой пляцоўкi можа быць знята толькi пасля заканчэння ўсiх вiдаў работ са згоды кiраўнiка феерверку. Пасля заканчэння феерверку складаюць акт аб яго правядзеннi i вынiках (у трох экземплярах). Акт падпiсваюць:

- кiраўнiк феерверку;

- адказная асоба мясцовых органаў улады;

- прадстаўнiк арганiзацыi - заказчыка феерверку.

На акце ставiцца пячатка мясцовых органаў улады або арганiзацыi-заказчыка, i ён захоўваецца ў справах.