Цо бохучух теша а тешна, цхьогало бага д I айоьллушехь, Деле дехар дан, к I елхьараяьлла акха-котам, т I ома а яьлла, ша хьалха I ийнначу дитта т I е охьахиина. — КиберПедия 

Наброски и зарисовки растений, плодов, цветов: Освоить конструктивное построение структуры дерева через зарисовки отдельных деревьев, группы деревьев...

Архитектура электронного правительства: Единая архитектура – это методологический подход при создании системы управления государства, который строится...

Цо бохучух теша а тешна, цхьогало бага д I айоьллушехь, Деле дехар дан, к I елхьараяьлла акха-котам, т I ома а яьлла, ша хьалха I ийнначу дитта т I е охьахиина.

2022-12-30 26
Цо бохучух теша а тешна, цхьогало бага д I айоьллушехь, Деле дехар дан, к I елхьараяьлла акха-котам, т I ома а яьлла, ша хьалха I ийнначу дитта т I е охьахиина. 0.00 из 5.00 0 оценок
Заказать работу

— Х I ан, х I инца хьо ю хьуна I овдал! — аьлла, ша к I елхьараяларна йоккхаеш йолчу акха-котамо.

Ша лейина хилар ца лалуш (что её обманули: «сама обманутой будучи», не снеся; ледан – обмануть; лалуш доцу – нестерпимый), д I асахьийзара цхьогал (погрустнела лиса; сахьийза – тосковать), х I ун дийр ду ца хууш (что делать не знает: «не зная /не знающая/»). Ша цомгуш хилла (/мол,/ заболела; цомгуш хила – заболеть: «больным стать»), бохуш (говоря = говорит), гайх кадетташ (живот прихватило; ге – живот), ц I ийзара (заголосила; ц I ийза– верещать), узарш а деш (заохала: «стоная»; узарш дан – стонать; охать; узар – стон), дитта к I елахь д I асакерчара цхьогал (под деревом валяться /принялась/ лиса; дIасакарча – валяться; дIаса- – глагольная приставка, обозначающая движение; карча – поваляться; покатиться).

Оцу хенахь таллархойн а (в это время охотников и; хан – время; таллархо – охотник), церан ж I аьлийн а йоьвлла г I овг I анаш хезира цхьогална (их собак шум: «охотниками и их собаками поднятый шум» послышался лисе = лиса услыхала голоса охотников и лай их собак; жIаьла – собака; гIовгIа яла – грянуть; гIовгIа ян – шуметь; гIовгIа – шум; хаза – услышать).

— И х I ун г I овг I а ю-те (что это за шум)? — хаьттира цо акха-котаме (спросила она фазана; хатта – спросить).

— Шек д I а ма ялалахь (не волнуйся), уьш-м барзана т I аьхьа боьвлла жа I уй бара (это же: «они-то» за волком погнались чабаны: «погнавшиеся чабаны были»; барз – волк; тIаьхьадала – гнаться; т I аьхьа- – глагольная приставка, обозначающая движение за кем-л./чем-л.; жаIу – чабан), — жоп делла акха-котамо (ответил фазан; жоп дала – ответить: «ответ дать»).

Ша лейина хилар ца лалуш, д I асахьийзара цхьогал, х I ун дийр ду ца хууш. Ша цомгуш хилла, бохуш, гайх кадетташ, ц I ийзара, узарш а деш, дитта к I елахь д I асакерчара цхьогал.

Оцу хенахь таллархойн а, церан ж I аьлийн а йоьвлла г I овг I анаш хезира цхьогална.

— И х I ун г I овг I а ю-те? — хаьттира цо акха-котаме.

— Шек д I а ма ялалахь, уьш-м барзана т I аьхьа боьвлла жа I уй бара, — жоп делла акха-котамо.

Дукха хан ялале (вскоре), «г I алх-г I илх» а деш (с лаем: «гавкая»; гIалх дата – гавкнуть: «лай показать»), таллархойн ж I аьлеш гучудоьвлира (охотничьи собаки показались; гучудовла – показаться /мн.ч./; гучудала – показаться /ед.ч./), уьш цхьогална т I е тасаделира (они в лицу вцепились; тасадала – вцепиться). Цхьогал шен ницкъ ма б-бу дедда (лиса со всех своих сил пустилась наутёк), к I елхьарадала г I оьртира (спастись попыталась; гIорта – делать усилие), ж I аьлеш цуьнан лорах доьлхура (собаки за ней следом бросились; лорах даха – идти следом).

Хала дела балица (с горем пополам; бала – горе) церан ирачу цергех даьлла цхьогал (в их острых зубах оказалась лиса; ира – острый; церг – зуб). Цхьана доккхачу ж I аьлин багахь ц I ога а дуьсуш (у одной большой собаки во рту /её/ хвост остающийся = лисицин хвост в пасти у одной большой собаки остался; доккха – большой; багахь – во рту; бага – рот; цIога – хвост; диса – остаться), коьллаш юкъахь цхьогал к I елхьарадаьлла (в кусты лиса юркнула: «в кустах спаслась»; кол – хвост). К I ад а делла (ослабла и = без сил), мацалла дала доллуш (от голода изнемогая), чоьвнаш лозуш (раны зализывая = внутренности болят; чоь – внутренность; лаза – болеть), I уьллура цхьогал (повалилась /на землю/ лиса; I илла – лежать).

Дукха хан ялале, «г I алх-г I илх» а деш, таллархойн ж I аьлеш гучудоьвлира, уьш цхьогална т I е тасаделира. Цхьогал шен ницкъ ма б-бу дедда, к I елхьарадала г I оьртира, ж I аьлеш цуьнан лорах доьлхура.

Хала дела балица церан ирачу цергех даьлла цхьогал. Цхьана доккхачу ж I аьлин багахь ц I ога а дуьсуш, коьллаш юкъахь цхьогал к I елхьарадаьлла. К I ад а делла, мацалла дала доллуш, чоьвнаш лозуш, I уьллура цхьогал.

— Ва везан Дела (ох, боже мой; деза – важный), сан дайша а (и мои предки: «отцы»; да – отец), ден дайша а (и /моего/ отца предки), ворх I е а дас а (и праотцы: «седьмой: «семеро» отец»; ворхI – семь) цкъа а ца доладора-кх шайн г I уллакх «бисмиллах I ир-рохьманир-рохьим» бохучу дешнашца (никто не начинал ведь своё дело, «ей богу» с /проговариваемыми/ словами = с обращения к богу; г I уллакх– дело; дош – слово), сан х I ун г I уллакх дара бага д I аелла (а я-то чего: «что за дело» рот раскрыла). Ма юьхь I аьржо ю x I apa (вот так позор; юьхь I аьржо– позор; конфуз)! Акха-котамо х I илла ди-кх сунна (фазан обманул меня; хIилладан – схитрить; хIилла – лукавство), — бохуш (говоря), холчудаханера цхьогал (сокрушалась лиса).

Цу хенахь дуьйна (с тех пор), шена акха-котам гича цхьогало цунна боккха го тосу (как фазана завидит, лиса от него подальше держится: «большой круг бросает»; го таса – окружать: «круг бросать»; го – круг; таса – бросить; го тосу – круговой), боху (говорят).

— Ва везан Дела, сан дайша а, ден дайша а, ворх I е а дас а цкъа а ца доладора-кх шайн г I уллакх «бисмиллах I ир-рохьманир-рохьим» бохучу дешнашца, сан х I ун г I уллакх дара бага д I аелла. Ма юьхь I аьржо ю x I apa! Акха-котамо х I илла ди-кх суна, — бохуш, холчудаханера цхьогал.


Поделиться с друзьями:

Автоматическое растормаживание колес: Тормозные устройства колес предназначены для уменьше­ния длины пробега и улучшения маневрирования ВС при...

Типы сооружений для обработки осадков: Септиками называются сооружения, в которых одновременно происходят осветление сточной жидкости...

Своеобразие русской архитектуры: Основной материал – дерево – быстрота постройки, но недолговечность и необходимость деления...

Организация стока поверхностных вод: Наибольшее количество влаги на земном шаре испаряется с поверхности морей и океанов (88‰)...



© cyberpedia.su 2017-2024 - Не является автором материалов. Исключительное право сохранено за автором текста.
Если вы не хотите, чтобы данный материал был у нас на сайте, перейдите по ссылке: Нарушение авторских прав. Мы поможем в написании вашей работы!

0.01 с.