Кичине бири-бирин тооруп басышты да анан качырып сала беришти.

- Сок, ур. Оозго ур. Теп - деген дүңгүрөгөн кыйкырыктар. Кимиси кимге жан тартып атканы белгисиз.

Экөөнүн тең ооздорунан кан жая берди. Мырзанын эски көйнөгү айрылып кеткенде чечип таштады.

Экинчи качырышканда тигил Мырзанын үксүйгөн чачынан эки колдоп катуу кармап алып бетке тизеси менен эки-үч жолу былчылдатып жиберди. Мурдунан кан оргуштап тим эле мурду жалпайып калгандай болуп кетти.

Болгон күчүн жыйнап башын силке тигини ээк талаштыра оң колу менен уруп калды эле чачты мыжыган колдорун коө берип сендиректей түштү. Артка кетенчиктей берип секирип туруп согончок менен кекиртекке тепкенде шалак чалкасынан кулады. Калыс колдон тартып сүйөсө да сендиректеп тура албады. "О-мээй, берки каратис экен" деген үндөр чыгып жатты.

Бүт денеси кан болгон Мырза тигини үтүрөйө карап турду. Эл болсо "Эй тур. Тур" деп кыйкырып жатышты.

Калыс Мырзаны жеңди деп колун көтөрүп элдин көзүнчө 300 сом байгесин берди. Аңгыча бири келип "жүрү бул жакка, жуун" деп ээрчитти. Бөтөлкөдөгү суудан куюп, бети-башындагы канды жууга жардам берди.

Чөнтөгүнө 400 жүз сом акча жарым саатка жетпей түшкөндө Мырза жанчылган мурдунун ооруганын да унутуп койду. Бети-башын жууп жардамдашып шыпылдаган неме "Эч жакка кетпей менин жанымда жүр. Дагы кызыктар болот" деп ээрчитип алды.

Дагы үч беттешүүдөн кийин "Болду, бүгүнкү оюн бүттү" деп таратып ийишти. Калыс болуп оюнду уюштуруп жүргөндөр мушташка катышкандардын жеңгендерин да, жеңилгендерин да алып калып Рафик автобусуна салып шаардын сырткараак жагындагы сонун жасалгалуу ашканага алпарды да түрлүү тамак алып берип аябай сыйлашты. Анан ичинде саунасы бар өзүнчө чоң короосу бар мейманканага алпарышты. Ар бирин өз өзүнчө жалгыздан чакырып аты-жөнү, кайдан келгени жөнүндө сурамжылап документ толтуруп киришти.

Ондон ашык баланын алтоону алып калып калганын кайра кетирди. Калгандарга баняга түшкүлө деген буйрук берилди. Бирөө кошо кирип карап туруп аябай жуундургандан кийин баарынын чачын таптакыр жалтыратып устара менен кырып алып салышты. Анан баарына бир сыйра жаңы кийим беришти. Мурдакыларын эмне кылышты көрүшкөн да жок. Мейманкананын таза бөлмөсү, түрлүү тамак, мындайды көрбөгөн көчө балдары тим эле бейишке чыгышкансып "өңүбүзбү-түшүбүзбү" дешип ишенбей турушту.

Эртеси бир жерге алпарып медициналык текшерүүдөн өткөрүштү. Бүт текшертишти. Өпкө, жүрөгү, ички органдарынан бери карап чыкканда алтоонон дагы үчөө жарабай калды. Бири өпкө оорулуу экен, экөөнүн ашказандарында жара бар экен. Мырза баш болгон үчөө жарактуу деп табылды. Кандай максатта текшерилип жатат себебин эч ким түшүндүргөн жок. Өздөрү сураганга жарашпады. Баары 10 менен 14 жаштын ортосундагы али болуп жаткан иштин эртеңин ойлоого жараксыз, артында сурап алар эч кими жоктор чогултулган.

- Эч камсанабагыла. Биз өкмөттүн кишилерибиз. Силерди чет өлкөгө чоң окуу жайына алпарып окутабыз,- деп кыскача түшүндүрүп коюшту.

Качантан бери күндөлүк курсакты тойгузуштан башканы ойлобой калган буларга баары бир болду. Мырзанын эмнегедир жүрөгү опкоолжуп ушул "бейиштен" качкысы келип турду. Баягы 400 сомун улам ушалап коөт. Байкаса качууга такыр мүмкүн эместей. Мейманкана бийик дубал менен курчалган. Тигилер ар бир кыймылына көз салып турушкансыйт. Эки күндөн кийин түн ичинде кайдадыр алып жөнөштү. Баш аягы отузга чукул балдарды эки-үчтөн бөлүп алып кетишти. Кимиси кайда баратат билишкен жок.

Мырза чет жерге баргандан кийин да келечектеги террорист желдеттерди даярдоочу лагерге түшкөнүн билбеди. "Дин мектебинде окуп жүрөм. Биздин милдет жер жүзүн динсиздерден тазалоо" деген идеяга чачынын учуна чейин сугарыла баштады.

Биринчи эле күндөн Мырзага окшогондордун мээлерине жекече сүйлөшүүлөрдө да, жалпы окууда да "Сенин буга чейин эч кимге керегиң жок болчу. Ачкадан өлсөң да, ооруп калсаң да сени буга чейин эч ким карамак эмес. Сени биз таптык. Сен бизге керексиң. Биз бири-бирибизге керекпиз. Биз, бир үй-бүлөбүз. Биз ар кимибиз ар түрлүү кандан жаралсак да бир тууганбыз. Биз бири-бирибиз үчүн жаныбызды берүүдөн да тартынбайбыз, бизде улут жок, жердештик жок, мекен биз үчүн биздин бутубуз турган жер" деген түшүнүктү күн сайын ачык да, тымызын да миң түрлүү жолдор менен кыттай куя башташты.

Биринчи эле күндөн аскер тартибиндеги лагерге түшүшкөнүн билишти. Орусча так сүйлөй албаган каардуу инструкторлор сабак өтө башташты. Негизинен атуучу, жардыруучу куралдын түрлөрүн окушат. Илимден болсо арабча, англисче, орусча, жазганды, окуганды, сүйлөгөндү үйрөнмөй. Куран жаттамай.

Эртең мененки саат алтыда "подңөм". Түнкү ондо "отбой". Ушул аралыкта тыным алуу деген жок. Кичинекей эле жаңылыштык же тартип бузуу үчүн катуу жаза. Аркага балак урмайдан, ажаткана тазалаган нарядка чейин. "Кайда келдик? Келечекте эмне кесипке ээ болобуз?"- деп суроого акысыз. Деги эле ойлонууга да убакыт жок.

Жыргадык деген тилектери таш каап, даана "тозокко" туш болушканын билишти. Лагерден качууну ойлоого да мүмкүн эмес. Туш тарабы темир тор менен курчалып, ит жетелеген кароолчулар жүрүшөт. Анын үстүнө кайда келишти. Кайда качуу керек, эч кимиси билишпейт. Кичине болсо да тынч уктап алсам, курсак тоө тамак жесем дегенден башканы ойлонбогон жылдар зымырап өтө баштады. Өзүн көрсөтүп жакшы окугандар он жети жашынан баштап согуштук операцияларга катыша башташты. Бул чыныгы кандын жана дарынын жытын билсин дешкендери эле. Мырза эки жыл Ооганстандын аймагындагы эң оор кан төгүлгөн согуштарга катышты. Эки жолу жеңил жаракат да алды. Эки жылдан кийин кайдадыр бир чоң шаарга алып келишти да бир жылга чукул англис, орус тилдерин мыкты сүйлөгөндү, түрлүү маркадагы машиналарды айдоону, шаарда өзүн маданияттуу алып жүргөндү, телохранителдин негизги милдеттерин окутту. Ошол эле маалда ок атуучу куралдарды окууну жана машыгууну, бычак менен кол менен кармашуунун түрлөрүн окууну бир күн да үзгүлтүккө учураткан жок. Орусча, англисче сүйлөгөндү, жазганды согуш лагеринде окуп жүргөндө жакшы өздөштүргөндүктөн кыйналбады. Кандай машина болсо да бат эле айдап кетип жүрдү. Эң кыйналганы жарашыктуу кийинмей, койкоюп басмай, жылмайып сүйлөмөй дегендерди өздөштүрүү оорго туруп, мындай сабактарды өткөн инструктор аялдардан дайыма жаза алчу.

"Сен адам эмес эле киши өлтүрүүчү роботко айланып калыпсың. Кайра адамдык түспөлдү алууга, кайгырууга, кубанууга, күлүүгө, сүйлөшүүгө, пикир алышууга үйрөнүшүң керек" деди инструктор аял Мырзаны боору ооругансып, бир чети таңдана, бир чети суктана карап туруп.

Ххх

Бөлмөдө кара сакалчан, кара көз айнек кийген адам менен инструктор аял сүйлөшүп отурушту.

- Урматтуу таксыр, бул азият чыныгы адам кейпиндеги робот. Кандай команда болсо да эч ойлонбой так аткарат. Дүйнөдө болуп жаткан жаңылыктарга кызыкпайт. Ок атуучу, жардыруучу куралдар менен машыгуудан, кармашуунун ыктарын өздөштүрүүдөн башкага убакыт короткусу келбейт. Аялдарга да кызыкпайт. Коркуу сезими жокко эсе. Көп боевиктер менен иштешкем, бирок, мындай шамдагайды көргөн эмесмин. Угуу, туюу сезимдери күчтүү. Көзүн таңып койсо да пистолетти октогонду он кадамдан угуп, 20-30 кадам жердеги дабышы чыккан адамды таамай атат. Өзүнүн жеке турмушу, эртеңи жөнүндө ойлобойт. Ичкилик ичпейт, тамеки тартпайт. Тамакты тандабайт. Эмне берсе ичип- жей берет. Он төрт жашынан согуш лагеринде тарбияланган. Эки жыл Оогандагы эң оор согуштук операцияларга катышкан. Түбү Бишкектен келген. Делосунда: "Томолой жетим. Ата-энесин билбейт. Жетимканада чоңойгон" деп жазылган.

Сиз издеген адамдардын бирине ушул азиятты сунуш кылат элем. Биздин атайын мектепте бир жыл машыгуудан өттү.

- Таптакыр кемчилдиги жок дечи?

- Урматтуу таксыр. Сизден жашыра албайм. Бир олуттуу кемчилдиги бар. Бул азиятты жакшылап караган кандай адам болсо да астында адам эмес эле кан ичер жырткыч турганын түшүнөт.

Көздөрү мупмуздак. Биздин инструкторлор канча аракет кылса да көздөрүндөгү "музду" эрите алышпады.

- И-им... чоң кемчилдик экен. Хамелеондой кубула албайт дечи?

- Ооба. Кубулганды, алдамчылык кылганды билбейт. Анын үстүнө, биздин инструкторлор көрсөтмөнүн чегинде иш алпарышты. Түшүнөсүз да, дене жагынан жакындоого, ж.б. уруксат жок.

- Демек, жанына жансыз көлөкө кылып биздин хамелеондордун бирин кошуп коюш керек, - деп кара очкичен эркек ордунан туруп ары-бери басты.