Общие условия выбора системы дренажа: Система дренажа выбирается в зависимости от характера защищаемого...
Эмиссия газов от очистных сооружений канализации: В последние годы внимание мирового сообщества сосредоточено на экологических проблемах...
Топ:
Эволюция кровеносной системы позвоночных животных: Биологическая эволюция – необратимый процесс исторического развития живой природы...
Основы обеспечения единства измерений: Обеспечение единства измерений - деятельность метрологических служб, направленная на достижение...
Особенности труда и отдыха в условиях низких температур: К работам при низких температурах на открытом воздухе и в не отапливаемых помещениях допускаются лица не моложе 18 лет, прошедшие...
Интересное:
Влияние предпринимательской среды на эффективное функционирование предприятия: Предпринимательская среда – это совокупность внешних и внутренних факторов, оказывающих влияние на функционирование фирмы...
Средства для ингаляционного наркоза: Наркоз наступает в результате вдыхания (ингаляции) средств, которое осуществляют или с помощью маски...
Подходы к решению темы фильма: Существует три основных типа исторического фильма, имеющих между собой много общего...
Дисциплины:
2019-08-07 | 430 |
5.00
из
|
Заказать работу |
|
|
Шайн кхолладаларе, схьадаларе хьаьжжина мукъа аьзнаш йоккхачу шина тобане декъало: юьхьанцара (схьадовлаза), шозлагlа (схьадевлла).
Юьхьанцара, схьадовлаза мукъа аьзнаш, цхьацболчу lилманчаша коьрта аьзнаш а олу царех. Церан кхолладаларан некъ таханлерачу муьрехь билгалбаккха таро яц. Уьш лела дешнийн юьхьанцарчу кепийн лардашкахь. Дешнийн юьхьанцара форманаш ларало: цlердешнийн, билгалдешнийн Цlерниг дожар, цхьаллин терахь; хандешнийн билгалза кеп (инфинитив). Иштта аьлла чlагlдича а нийса хир дац, хlунда аьлча маттахь карадо масалш, юьхьанцарчу форманашкахь а долуш, амма лардехь исторически хийцаделла аз а долуш. Юьхьанцара мукъа аьзнаш хlорш ду: и, и, иэ, иэ, у, у, уо, уо, а, а, а.
Шозлагlа, схьадевлла мукъа аьзнаш. Церан кхолладаларан некъ билгалбаккха таро ю. Уьш кхоллало юьхьанцарчу аьзнех, ассимиляцин процесс кхочушхиларца. Шозлагlа аьзнаш хlорш ду: уь, уь, э, э, аь, уоь, уоь, о, о, оа.
Нохчийн меттан мукъазчу аьзнийн г l елдалар.
Аьзнаш гlелдаларца йоьзначу процессах редукци олу. Редукци юьззина а, юьззина йоцу а хуьлу. Юьззина йоцу редукци кхочушхуьлуш аьзнаш кхечу аьзнашка доьрзу, наггахь, шайна уллерачу аьзнашца дlауьйш, керла аьзнаш кхуллу. И процесс кхочушхуьлу дешнийн керла форманаш кхуллуш а, цхьацдолчу дешнийн Дукх.терахьан форма кхуллуш а, нохчийн литературни меттан дешнаш диалектни дешнашца дустуш а, нахски меттанийн дешнаш дуьстича а хаало и процесс, цул сов тlеэцначу дешнашкахь а.
а) - м - гlелдалар: бер - бариш (чlеб.диал.)
виэта - ватим (чlеб.)
б) - д - гlелдалар: куй – куди (гуьрж.мат.)
буо – бодэ (бацб.диал., гуьрж.м.)
|
да – дад (бацб.)
хьаж – хьад (бацб.)
в) - г - гlелдалар: сай – саг (бацб.)
тай – таг (бацб.)
лай – лаг (бацб.)
Хlирин маттахь а иштта - г - ду - й - метта.
Тимаевс боху: «Шеко яц - г - аз юьхьанцара хилар, амма и бохург дац нахски меттанаша и дешнаш хlирин маттера тlеэцна бохург. Цу тlе, тидаме эца деза нахски меттанашкахь - г - гlеллуш - й -не дерзар шуьйрра яьржина процесс хилар. Масала: тай – таг (бацб.) ткъа – тиэга.
г) - ш - гlелдалар: хьаша – хьеший (< хьаш – иш)
да – дай (< да – иш)
йуьртахуой (< йуьртахуо – ш)
д) - ъ - гlелдалар:
терахьдешнийн керла форманаш кхуллуш, - ъ - юьззина редукци хуьлий, дов:
шийтта – шиъ + итт
цул сов, нохчийн меттан цхьацйолчу диалекташкахь а, гlалгlайн маттахь а кхочушхуьлу - ъ - озан юьззина редукци: масала, хаъан - хан (шот. диал.)
лаьъан - лаьн (шот.д.)
- ъ - дуьззина дов шиъ, кхоъ, пхиъ терахьдешнийн лаамаза форма кхуллуш а:
ши куог, кхо бер, пхи бlъара
е) - й - гlелдалар: хье – хьай (чlеб.)
дари – дарай (чlеб.)
ж) - w - гlелдалар: доwза – дойза (шот.)
соьwци – сойци (шот.)
Нохчийн меттан дифтонгаш.
Нохчийн маттахь 30 сов мукъа аьзнаш ду аьлла билгалдоккху lилманчаша. Ткъа и дерриге аьзнаш 5 хьаьрк гlоьнца кхоллалуш ду: а, и, э, у, о.
Цхьадолу аьзнаш и хьаьркаш цхьаьналеларца кхоллало: иэ, уо, оа.
Уьш ду аларца чолхе артикуляци а йолуш мукъа аьзнаш, царех дифтонгаш олу. Дифтонгийн масала нохчийн маттахь кхоччуш цхьа хьежам болуш дац. Нохчийн меттан бакъйолу дифтонгаш аьлла билгалйоху хlорш ю: иэ, иэ, иэн, иэн, уо, уо, уон, уон, уоь, уоь, уоьн, оа.
Дифтонгаш а, монофтонгаш санна, хуьлу еха а, йоца а, юьхьанцара а, шозлаг l а а, ц l ена а, меран а, балдийн а, балдийн йоцуш а, к l еда а, ч l ог l а а. Ткъа готта дифтонгаш яц, ерриге а дифтонгаш шуьйра ю аьлла билгалйоху lилманчаша.
|
Дифтонгаш транскрипцехь бен язъеш яц, ткъа орфографехь дифтонгийн хlоттамера шолгlа аз бен яз ца до: туоха – тоха, лиэла – лела;
Ткъа оа дифтонган хlоттамера хьалхара о яздо орфографехь: доакхкхан – доккху.
Нохчийн меттан монофтонгаш.
|
|
Индивидуальные очистные сооружения: К классу индивидуальных очистных сооружений относят сооружения, пропускная способность которых...
Архитектура электронного правительства: Единая архитектура – это методологический подход при создании системы управления государства, который строится...
Семя – орган полового размножения и расселения растений: наружи у семян имеется плотный покров – кожура...
История создания датчика движения: Первый прибор для обнаружения движения был изобретен немецким физиком Генрихом Герцем...
© cyberpedia.su 2017-2024 - Не является автором материалов. Исключительное право сохранено за автором текста.
Если вы не хотите, чтобы данный материал был у нас на сайте, перейдите по ссылке: Нарушение авторских прав. Мы поможем в написании вашей работы!